Een interview met bestuursleden Bert Splinter en Joost Vorst 

Bert Splinter, voorzitter van het bestuur van de Stichting Molenviergang Aarlanderveen en bestuurslid Joost Vorst, met subsidies, erfgoed en beleid in zijn portefeuille, vertellen over hun werk voor de stichting én over de plannen om in het gebied windturbines en zonneweides te plaatsen. “Toen iemand ons een gefotoshopt plaatje liet zien met grote windturbines in de polder rond de Molenviergang, sloeg bij ons de schrik pas écht om hethart. We hebben meteen twee A4tjes volgeschreven waarom wij dat zo’n dom idee vinden”, vertelt Joost.

Janboerenfluitjes

Bert Splinter is bezig aan zijn negende jaar als voorzitter van de Stichting Molenviergang Aarlanderveen. “Volgens ons schema van aan- en aftreden is het de bedoeling dat ik na 2021 vertrek. Gelukkig hebben we een opvolger in het vizier. Toen ik voorzitter werd, was het logisch om de technische portefeuille naar mij toe te trekken. Ik heb een eigen bedrijf gehad in de bouwsector en geef nog altijd bouwadvies. Een professionele molendeskundige van Van Reeuwijk Bouwmeester ondersteunt ons bij restauratie en onderhoud. Zo is de restauratie van de Bovenmolen (molen 3) nog niet zo lang geleden afgerond en voor 2022 staat de restauratie van de Middenmolen (molen 2) op stapel. Waar ik heel blij mee ben is dat we er de afgelopen jaren in geslaagd zijn een professioneel bestuur samen te stellen. Met specialisten op verschillendegebieden. Communicatie en pr deden we op z’n janboerenfluitjes, bijvoorbeeld. Nu hebben we Jan Verheul die dat professioneel aanpakt. Voor restauratie en onderhoud kunnen we rekenen op de ervaring en deskundigheid van Leo de Jong. Elk bestuurslid heeft zo z’n eigen portefeuille.”

Liever knotwilgen dan populieren

Joost Vorst maakt nu anderhalf jaar deel uit van het bestuur. “Een van mijn taken is het op orde houden van de molenbiotoop. Dat moet je zien als een grote cirkel om de molen heen, waarbinnen de windval wordt gereguleerd. Al in de 15e eeuw bestond dit zogenaamde ‘windrecht’. Het is belangrijk dat de wind gelijkmatig naar de molen toekomt en niet met horten en stoten. Want dat brengt de mechaniek van de molen aan het wankelen, waardoor eronnodige slijtage ontstaat met hoge kosten tot gevolg. Maar dat is niet het enige. Het gaat ook om een fraai en vrij uitzicht op de molen. Natuurlijk liggen er weleens plannen om een loods of stal bij te bouwen, die net weer wat hoger uitkomt dan de bestaande bebouwing. Gelukkig kunnen wij dan adviseren om daar juist niet bovenuit te gaan. De cirkel heeft een straal van vierhonderd meter. Binnen de eerste honderd meter gerekend vanaf de molen, mag er niets staan. Daarna mag het langzaam wat oplopen. Ook als het gaat om bomen proberen we afspraken te maken. Liever geen populieren, want die schieten de lucht in. Het liefst zien we wilgen, die worden regelmatig geknot.”

De schrik om het hart

“Ook de ontwikkeling van beleid en visie voor de Molenviergang heeft mijn aandacht”, zegt Joost. “Zo ben ik in de hele RES-toestand verzeild geraakt. RES staat voor Regionale Energie Strategie. In het RES-gebied Holland-Rijnland werken 13 gemeentes en provincie samen. Holland-Rijnland is ervanuit gegaan dat er draagvlak bestaat voor windturbines en zonneweides langs alle rijks-, provinciale- en waterwegen. Het lijkt alsof men met een viltstift langs de N11 is gegaan en alles tot potentieel ‘zoekgebied’ voor energie bestempeld heeft. Toen iemand ons een gefotoshopt plaatje liet zien met grote windturbines in de polder rond de Molenviergang, sloeg bij ons de schrik pas écht om het hart. We hebben meteen twee A4tjes volgeschreven waarom wij dat zo’n dom idee vinden.”

Hoge natuur- en erfgoedwaarde

Joost licht toe: “in die A4tjes leggen we uit dat de Aarlanderveense polder een hoge natuurwaarde heeft. Er loopt een corridor doorheen in de vorm van een vaart naar de Nieuwkoopse Plassen. Dat is een Natura-2000 gebied, met een hoge europese status. In de polders komen talloze beschermde vogels voor zoals de grutto en zwarte stern. En ook de otter en vleermuis hebben er hun plek gevonden. Daarnaast heeft het gebied een belangrijke erfgoedwaarde. Aarlanderveen is een authentiek lintdorp met monumentale panden en mooie doorzichtjes. Bovendien heb je er de Molenviergang, de enige nog werkende molengang ter wereld: water uit de polder wordt omhoog gepompt, de Rijn in. Omdat het zo’n diep gelegen gebied is heb je daar vier molens voor nodig. De provincie ziet ook die unieke landschappelijke waarde en heeft het gebied aangewezen als een van de 13 Zuid-Hollandse kroonjuwelen.”

---

Een kaart van landschappelijk schoon

Maken jullie je nog zorgen over de plannen? “Herman de Jong van de Belangenvereniging Aarlanderveen is meteen met een heftig verhaal naar de krant gegaan”, zegt Joost. “De wethouder, Erik van Zuylen, heeft inmiddels gezegd dat zijn partij de plannen voor windturbines en zonneweides niet ondersteunt. En ik denk dat dat voor heel B&W geldt. Nu is de hitte er voor ons wel een beetje af. Maar je moet wel waakzaam blijven en niet overal op tegen zijn. Je kan als Molenviergang niet zeggen dat je niets tegen de opwarming van de aarde wilt doen. Zonnepanelen op daken of aardwarmte, ja, daar valt over te praten. Maak bijvoorbeeld een kaart van de kwaliteit van het landschappelijk schoon, van de kust tot aan Boskoop. En hou daar rekening mee. Maar dat is niet gebeurd. Men is vanaf de A4 domweg strepen gaan zetten. Maar goed, het lijkt erop dat onze boodschap aankomt.”

---

Bijzondere parels

“De inwoners van Alphen aan den Rijn zijn voor recreatie voor een belangrijk deel op het buitengebied aangewezen. Dat kan goed in de mooie dorpen om Alphen heen, die in de structuurvisie 2031 ‘bijzondere parels’ worden genoemd. Volgens die visie dienen nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen met respect voor de cultuurhistorie ingepast te worden. Iets dergelijks speelde ook bij Kinderdijk. Daar wilde men windturbines in de periferie zetten. Aangezien het behoort tot het Unesco Werelderfgoed diende er een soort milieueffectrapportage gemaakt te worden, maar dan op landschappelijk gebied. Die is gemaakt. Uitkomst was dat de windturbines afbreuk zouden doen aan de kwaliteit van het landschap en het panorama en ritme van de 18e eeuwse molens. De provincie besloot vervolgens geen toestemming voor de windmolens te verlenen. Voor de Molenviergang verwachten we hetzelfde”, besluit Joost.

Het wordt nóg mooier

“We leunen echter niet achterover, juist niet.”, vervolgt Bert. “Wat ons betreft wordt het allemaal nóg mooier. We willen het belang van de Molenviergang voor depolder en het toerisme verder uitbouwen. Leg een aanlegsteiger neer, bijvoorbeeld. Zorg voor oplaadpunten voor elektrische fietsen. Kijk of er boeren geïnteresseerd zijn om een bed & breakfast te beginnen. Zorg ervoor dat er nóg meer mensen naar je toe komen. TaarTenTuin is natuurlijk een prachtige plek met aantrekkingskracht. Maar er zijn ook nog andere plannen, bijvoorbeeld voor het ‘Landje van Schouten’.”

Uitkijkplateau

“Dat landje ligt bij de Grote Wetering, aan de kant van de Ziende. Bij TaarTenTuin kan je straks over een klompenpad naar achteren lopen, waar een stukje verwilderde natuur ligt. Met struiken, bomen en een schuilhutje, dat van de vroegere dierenarts Schouten was. Samen met de Stichting Landschapsfonds Alphen aan den Rijn kijken we of het mogelijk is om daar een uitkijkplateau te realiseren. Je kan dan over de polder en de Ziende richting Nieuwkoopse Plassen kijken. Maar ook over de Aarlanderveense polder, richting Molenviergang. Je loopt dan meteen een leuk rondje door de polder en over de dijk weer terug naar de Achtermiddenweg.”

De oude asschuur

“Zo willen we ook iets met de oude asschuur”, gaat Bert door. Als je van TaarTenTuin richting Nieuwkoop gaat, kun je linksaf het Zuideinde op. Op het hoekje stond vroeger de asschuur. Mensen die vroeger met turf de kachel stookten, spaarden de as op en brachten dat naar deze schuur. Eén of twee keer per jaar mocht iemand de as tegen betaling ophalen. Die voer het naar de tuinderijen, waar het als een soort kunstmest werd verkocht. Zo kon je zelfs met as een boterham verdienen. Het plan is om de muren van de schuur weer gedeeltelijk overeind te zetten, zodat je ziet hoe het er vroeger uitzag. Compleet met het hele verhaal erbij. Bovendien heb je ook vanaf deze plek een weids uitzicht over de omgeving.”

De luiken open

“Als bestuur zetten we nu nog nadrukkelijker de luiken open. Zodra alle regels het weer toelaten, ontvangen we schoolklassen en vertellen over de molens en de polder. Hoe we ervoor zorgen dat we hier kunnen blijven wonen. Denk aan de zeespiegelstijging, het is gewoon aanschouwelijk onderwijs! Johan en Rita Slingerland bewonen de Putmolen. Zij ontvangen regelmatig groepen en vertellen alles over de molen. Er lopen dan tien tot twintig mensen door hun huis en tuin. Op een molendag komen er wel vier- tot vijfhonderd bezoekers. We maken één groot feest van dat soort dagen. Een paar mensen vertellen verhalen. Aansluitend wordt de molen bekeken, tot en met de kap, bovenin. Je ziet dan veel gezinnen met kinderen. Het aardige is dat ouders vertellen dat ze zelf vroeger, als kind, hier ook al kwamen. En er nu met hun kroost zijn. Precies die schakeltjes, daar gaat het om!”